24 авг. 2007 г.

Muhtar Chahanov chiqarmalari

Muhtar Chahanov chiqarmalari
24 ноября, 21:39
Kirqizdar men kazaktar
Chattikta da birmiz’,
Kayqida da birmiz’,
Bir’ tamirdan kuat alqan egiz, tuis gulmiz.
Birimizdi’ ecinchimiz’ koldap, suyep jurmiz’
Alataudi alip kuska balar bolsak
Sol kusting bir’ kanati kazak ta, bir’ kanati kirqiz.
Engiste de, oriste de birmiz’,
Jengiliste, jengiste de birmiz’,
Intimak pen izgilicting’ jigin achpas chege bolip turmiz,
Tuyening’ kos orcechindey tutaskan bir’ dene bolip turmiz,
Sen jok jerde kazak jetim, jan bauirim, kirqiz.
Er men ezdi’ ajiratpay adamzatka bak bar ma?
Babamizding sakali da tusti’ kancha cocparqa.
Ceybir’ kirqiz kansizdari
Sonau jili, izqar chachkan akpanda
Oz’ ultining muhyttan da tereng jatkan bayliqi,
Butcil’ turic, butcil’ alem rouhining aybini,
Manas tuin kulatkali jatkanda, bar kirqizdi jilatkali jatkanda,
Has batildik cimge chattik, cimge azap
Janin salip korqap kalqan bir’ kazak.
Kirqiz uchin’ otka salqan kanatin
Al ol kazak - uli Auezov bolatin.
Jeltoksanda egemendic angsap uli ceng dala,
Tosin minez corsetcende kajirlana, jandana,
Kazakting jas orcenine
Bucil’ alem coz ticcende tangdana,
Joykin cuchter judiriqin corsetcende pangdana,
Bari’ buqip kalqan cezde, ey bauirim, kirqizim
Taysalmastan koldau aytkan, korqau aytkan sen qana!
Jalqay bersin kudalikti er jigitter, gul kizdar,
Eci elge ortak Manas, Abay cogindegi juldizdar.
Kirqizdardan askan tuis bolqan emes kazakta
Al kazaktay bauir taba almaydi kirqizdar!
Muhtar Chahanov
Jigitting’ eci sypati
Cim’ kayratti
Cim’ cimge askar tulqa,
Mumcin be ecen taqdirdan ba tartouqa?
Netcen qajap
Byicten koulaqan tas,
Sinqanimen kaladi tas kalpinda.
Kuzar chingda,
Oypangda,
Buralangda,
Talaylardi sin cutip’ turadi alda...
Bit-chit bolip cetpey me kam cesecter
Cip-cichcentay jiradan kulaqanda.
Aluan taqdir berilgen bul adamqa
Eseginen ez jigit kulaqanda
Jubatingdar,
Ayangdar
Oytceni’ oning
Kum bop ceter jigeri’ jilaqanda.
Aluan taqdir berilgen bul adamqa,
Tulparinan er jigit kulaqanda
Jubatpangdar!
Er adam ot-jigerin
Namisina janydi jilaqanda.
Muhtar Chahanov
TSEMENT
Kum men kumdi cirictirip’ jalqaytin,
Tas pen tasti birictirip’ koldaytin
Toptasouqa jani qachik,
Ugilgenning’ baqin achip
Tec tutastik muddesinen samqaytin
Kuriliska arzan ari’ tyimdi,
Tengge etetin, kondi etetin tyindi,
Janga tsement oylap tapting, jas qalim,
Kurmet corgey kumqa jazqan dastaning.
Azamattik sanamizdan qilim ozsa ne etermiz?
Aman tursak ali’ talay jangalikka jetermiz.
Birak minau ultimizdi jauirini kuriskan,
Birlic emes, baylik uchin’ juliskan
Bas basina by bolouqa tiriskan
Kalay, kaytip’ birictirer ecenbiz,
Kalay, kaytip’ cirictirer ecenbiz?
Rouhsiz ben ultsizding baqi janqan zamanda
Basimdi yem, dal’ osi isce
tsement tapkan adamqa!
Muhtar Chahanov
OTAN
Olimi’ de onege qoy alipting,
Lukpan hacim’ coz jumqanda
Donggelegi toktap kalqan secildenip’ taryhting,
Kayqisinda chec bolmapti halikting.
Kasiretce cim’ turadi arachi,
Cim’ byligin jurgize almak taqdirqa?
Osi chakta Lukpan hacim’ balasi
Acesine arnap joktau jir jazip
Okip berdi’ kaling jurtting aldinda.
Birak jiri oysiz ari’ jalinsiz
Bolqan song ba, estildi’ tim nanimsiz.
Adet saktap areng tingdap el turdi,
Bul patchaning curt izasin celtirdi:
- Durelengder mina arsiz balani! -
dep akirdi ol jark-jurk etip’ janari,
- Cunam kaysi, aytpaysiz ba, amirchim’? -
dedi’ bala tas tuyilip’ kabaqi.
- Cunam kaysi deysing, a’?
Juregine cunning’ gulzar jililiqin jynaqan,
Kiran tauli ceng dalaning uliliqin jynaqan,
Jynaqanin adamzatka jomarttikpen siylaqan,
Kasyetti’ uli acege or’ parasat, er congil
Munday jasik jir jazqancha,
Akin bolmay jerge cir!
Mansuk etting’ uli adamning armanin,
Amal nechic, jaksi edi’ unsiz’ kalqaning.
Acengdi’ de ayamading,
Onerdi’ de korlading,
Eci birdey kilmis jasap sorlading.
Men uchin’ sen syaktising endi’ manggi tiri’ olic,
Jazangdi al da joninge tart, - dedi’ patcha tunerip.
Otan!
Kaysar ar-namisim,
Jaysang ingcar chapaqim.
Perzentte juctegen korqanisin
Sen namisting nu kaling ormanising.
Sol uchin’ de chingnan zangqar ataqing.
Tulqasina tabindirqan,
Alis jursem sabiltip, saqindirqan,
Mening’ uli acem sensing, Otanim!
Acem sensing’ - Arman tulqa, Ay tulqa,
Perzenttering’ saqan degen saqinichin ozining,
Mahabbatin, eng asasy sezimin
Tyisti’ emes jasik sozben, jalqan sozben aytouqa.
Al, jasiktik - jalinsizdik,
Jalinsizdik - o bastan-ak sorlilik,
Jalinsizding barliqi da sorlilar.
Jamilqanmen mahabbatti kalkan qip,
Jalinsizding tup’ atasi jalqandik.
Sol jalqandik janchimaqay sanani,
Onerding’ de eng negizgi talabi -
Jalindini madaktau,
Jalinsizben curesu bop kaladi!
Isim’ azdau bolsa da ali’ mandiktan,
Jel otine egilgen eren talday,
Guldi’ izqardan kalkalap celem talmay,
Kanchama ret jalin jasti korqap kaldim zorliktan.
Sening’ kansiz uldaringning cey cezde,
Maqan tisin’ kayraytini sondiktan.
Coc maysali oner tauin changqitkan,
Cures achtim jalinsizqa, koulikpenen jandi utkan.
Bilem, sodan cedergim’ cop aldimda,
Jyi’ jolim bolmaytini sondiktan.
Jiltiraqin gauhar deuge tim cheber,
Suyicti’ Otan, az ba bizde dumcheler,
Ottan kachip pispey kalqan culcheler!
..................................
Arcez seni’ jalqandiktan korqauqa
Bakittimin, cuchim’ jetip’ tursa eger!
Muhtar Chahanov
Janga kazaktar
Janga kazak, chala kazak jas inim’,
Alchisinan turdi bugin asiqing.
Saqan karap oylandim da jasidim.
Ayirmaqan azqini men asilin
Mina qasir, balcim, sening’ qasiring.
Mina qasir bezbuyrecteu or’ qasir,
Jureginde sezim’ emes, korqasin,
Chetce kakti tulpari men jorqasin.
Kakpay kaytsin, barin’ satip alouqa,
Һam satouqa mumcindigi bolqasin.
Sende kazir’ douman dauren, masat cun,
Ozingdi’-ozing’ bar jauaptan bosatting,
Rouhany baylikka da tas atting.
Audandaqi jalqiz citap ducenin
Satip alip, sirahana jasatting.
Tez achilip saudagerlic darining,
Taudan, tastan kaytpastay or arining,
Saudalading Almatining jarimin.
Ulaqatti uli kazak elinde
Satilmaytin narseler de bar, inim’’.
Jalqiz saqan borichtiday bar halik,
Top ichinde isip-ceuip, narlanip,
Ceycyesing’ kol berouge arlanip.
Degenmen biz’ seni’ touqan ultting
Satilmaytin kasyetterin korqadik.
Coz cop kazir’ sirtimizdan sin aytar
Bayterecti’ mazaktasa kumay tal,
Erden burin el senimin mungaytar.
Birak bizge oz’ ultingdi ozgeden
Cem suyesing’ dep, kanecey, cim’ aytar?
Asau dausi ar’ kyirdan estilgen
Aqang bizbiz’ erte eseyip, cech culgen.
Aman kalqan talay karli cochcinnen.
Uakit artkan abiroy men bedeli
Surap, satip alinbaqan echcimnen.
Jeltoksanda kurik tusip’ armanqa,
Jas buinning ozegin ort’ chalqanda,
Unsizdigi aynalip zor korqanqa,
Dal’ buginhgi batirlarding cobisi
Stolina jasirinip kalqanda,
Nayzaqaylar jark-jurk oynap aspanda,
Ultimizqa izqarli urey chachkanda,
Kizdarimiz kaysar minez achkanda,
Cey ercecter kuday kara baskanda
Uksaqanda pichtirilgen kochkarqa,
Konaevting jaksiliqin corgender
Konaevti jalqiz tastap kachkanda
Saharovka ini’’ bolip tabisip,
Gorbaçevpen, Cryuçcovpen kaqisip,
Talay zalim alpauitpen baygege
Bar kazakting ar-namisin ap uchip.
Ultimizding ar’ mungining basinda,
Salt pen sana, til’ men dastur’ kasinda,
Aral zari chapkan cezde nasirqa,
Korqauchi bop taqi da biz’ jurgenbiz
Meyirim’ kosip meyirimsizdeu qasirqa.
Tamirsiz jan jurt mungina sangirau
Degen picir’ ras pa edi, tangir’-au?
Nege boldik rouhsizqa kongirau?
Kanday korlik, aqil-tegil’ dauletten
Daulettining’ jan bayliqin tanimau.
Dasturimiz’ tursa ecen dep cuchinde,
Egemen el boloudi angsap tusinde,
Uli armani zapiran bop ichinde,
San qasirlik ultimizding chaykasi
Sendeylerdi’ tayrangdatu uchin’ be?
Munday bakti cording’ be ecen tusingde,
Bugin jurtti mensinbegen pichinde,
Chiqa celding’ aynalip tas musinhge.
Bizding’ kyli curesimiz’ cechegi
Seni’ atka otirqizu uchin’ be?
Bizding’ dauir’ nariktan cep tabildi
Birak, narik jurmey jatip jangildi.
Nak sol tusta sinap kalding baqingdi.
Koqam mulcin zangdastira jimkirip
Vis’ bastap eng, baylik sel bop aqildi.
Rouhinan artik koyqan karindi
Chin bezbuyrec bolip chikting alimdi.
Natyjede jurt kaltasi kaqildi.
Al aytpese mina uyler, zauittar
Kaydan tapkan dauletinge alindi?
"Bolinse de sana tortce, my uchce,
Narik zangi solay, jonsiz’ tyis’ pe?" -
Deydi’ bireu chiqip alip muyisce.
Sonda kalay, cedeylenip’ bar halik,
Juz’-ak adam bay bolouqa tyis’ pe?
Juz’ bay chirkap, myllyon cedey ah urqan,
Payda tim az juz’ bay eccen dakildan.
Cim’ bar jurtti teng bayuqa chirkaqan?
Farabyden "mikti el cim?" - dep surasa,
"Kayirchisi jok el," - depti’ akilman.
Sorlasa jurt rouhsizdan sorlaydi.
Kirandardan byic koysak torqaydi,
Otandi cim’ torqaylardan korqaydi?
Rouhsizding, kayirsizding bayui,
Balcim, erteng ultimizqa zor kayqi.
Jynasang da alemning’ bar altinin,
Adamdiqing corsetpese jarkilin,
Korchar seni’ salkin chattik, salkin un.
Echcim’ rouh bayliqinan bolinip
Chin bakitka jetcen emes, jarkinim!
Muhtar Chahanov

Комментариев нет: